فیلیمو به تازگی یک قابلیت جدید به نام مولتی پروفایل یا همان قابلیت چند عضوی را به سیستم تماشای خود اضافه کرده . با وجود این قابلیت، هر حساب کاربری می‌تواند سه عضو جداگانه داشته باشد و هرکدام از این عضوها، می‌توانند تاریخچه تماشا و فیلم‌های موردعلاقه خود را به صورت جداگانه ببینند. بعد از اینکه قابلیت چند عضوی روی فیلیمو اجرا شد، برای بررسی نحوه  کار کاربرها با آن، تصمیم گرفتیم یک تست کاربردپذیری از کاربران بگیریم و براساس نتایج آن، در بازطراحی این قابلیت، رابط کاربری ساده‌تری برای کاربران ایجاد کنیم.

چگونه تست کاربردپذیری را شروع می‌کنیم؟

همان‌طور که در مورد تست کاربردپذیری می‌دانیم، در قدم اول باید قابلیتی که می‌خواهیم مورد تست قرار دهیم را بررسی  و ویژگی‌های آن را چک کنیم، تا بتوانیم براساس آن یک سناریو درست طراحی کنیم.

تعریف سناریو: منظور از سناریو، لیست وظایفی است که کاربران باید در طول تست، انجام دهند.

بررسی اولیه قابلیت چندعضوی:

در این مرحله ما مسیری که کاربر در قابلیت چندعضوی طی می‌کند را بررسی کردیم و امکانات آن را به صورت زیر نوشتیم:

1. ساخت عضو جدید
2. ساخت عضو کودک
3. حذف عضو
4. ویرایش عضو
5. ورود با یک عضو دیگر (انتخاب بین عضوها)

چگونه با داده‌های بدست آمده سناریو طراحی کنیم؟

در نوشتن سناریو ما دو مورد را در نظر گرفتیم:

1. ایجاد فضای فکری راحت برای کاربر؛ تا بتواند بهتر با ما ارتباط برقرار کند.
2. تعیین وظایفی که کاربر باید در حین تست انجام دهد.

طراحی فضای سناریو:

• برای نوشتن سناریو ابتدا یک محیط فرضی برای کاربر می‌سازیم و با لحن خودمانی با کاربر صحبت می‌کنیم، تا کاربر بتواند راحت‌تر نظراتش را به ما بگوید و حین انجام تست استرسی نداشته باشد.
• در طول تست بسیار اهمیت دارد که کاربر فکر کند “او دارد به ما خدماتی می‌دهد” و ما به دنبال موفقیت یا شکست در انجام وظیفه‌ای که به او دادیم، نیستیم.
• ما سعی می‌کنیم هنگام مکالمه با کاربر، از کلمه “تست یا آزمون” استفاده نکنیم؛ مثلا به کاربر می‌گوییم قرار است چندتا کار باهم توی فیلیمو انجام بدیم و نظراتت رو بشنویم.
• از کاربر می‌خواهیم بلند بلند فکر کند تا بتوانیم پیش‌فرض‌های کاربر را متوجه شویم.

بعد از طراحی فضای سناریو، در این مرحله وظایفی که کاربر باید به ترتیب انجام دهد را مشخص کردیم:

نوشتن سناریو تست کاربردپذیری در فیلیمو:

یک حساب فیلیمو خریدید و می‌خواهید در خانواده‌تان، هر کدام با دسترسی خود وارد فیلیمو شوید تا با سلیقه خودتان فیلم تماشا کنید.

وظیفه 1: وارد حساب کاربری خود شوید.

وظیفه 2: یک عضو جدید، برای خودتان و با نام خودتان، بسازید.

وظیفه 3: حالا یک کودک 5 ساله دارید که می‌خواهید کارتون‌های مناسب خودش را ببیند. برای کودک خود یک پروفایل به نام خودش بسازید و تصویر پروفایل را کودکانه انتخاب کنید.(بررسی نحوه تعیین بازه سنی و انتخاب عکس)

وظیفه 4: با دسترسی کودک خود وارد فیلیمو شوید.

وظیفه 5: حالا تصمیم می‌گیرید خودتان یک فیلم بزرگسال ببینید، به پروفایل خود برگردید تا بتوانید یک فیلم بزرگسال انتخاب کنید.

وظیفه 6: مشغله همسر شما زیاد است و می‌خواهید به جای او، فرزند بزرگتان را به فیلیمو اضافه کنید. یک عضو  جدید بسازید و عضو قبلی همسرتان را حذف کنید.

وظیفه 7: .دسترسی کودکی که ساختید را ویرایش کنید و سن کودک را بیشتر کنید.

برای انجام تست باید شرایطی تعیین کنیم تا بعد از نوشتن سناریو، کاربران را انتخاب کرده و تست را شروع کنیم.

چه تعداد کاربر برای انجام تست کاربردپذیری نیاز داریم؟

در این مرحله ما باید تعداد کاربرانی که برای تست احتیاج داشتیم را مشخص را مشخص می‌کردیم.

طبق مقالات منتشرشده درمورد تست کاربردپذیری، 5 کاربر برای انجام یک تست کافی است. در سایت nngroup نیز دلیل آن به طور کامل توضیح داده شده.

پس از بررسی قابلیت چندعضوی به این نتیجه رسیدیم که باید نحوه کار کاربران، در موبایل و دسکتاپ را به طور جداگانه بررسی کنیم. از آنجایی که در موبایل علاوه بر وب، اپلیکشن فیلیمو را نیز داریم، به این نتیجه رسیدیم تست را در سه دسته زیر، هرکدام در گروه‌های 5 تایی انجام دهیم:

• وب ویو (دسکتاپ)
• وب ویو (موبایل)
• اپلیکیشن (موبایل)

پس از مشخص شدن تعداد کاربران و سناریو، باید شرایط لازم برای انجام تست را فراهم کنیم.

به چه امکاناتی برای انجام تست کاربردپذیری نیاز داریم؟

برای تحلیل دقیق تست‌ها باید صدای کاربر و تصویر صفحه نمایش او را ضبط کنیم تا بتوانیم رفتارها و جملات کاربر را بعد از انجام تست، راحت‌تر بررسی و تحلیل کنیم.

به همین دلیل دو برنامه Camtasia برای لپ‌تاپ و Az Screen را برای موبایل، جهت ضبط صفحه نمایش و صدای کاربران انتخاب کردیم.

تمام شرایط برای انجام تست آماده شد و  باید به صورت حضوری با کاربران ملاقات می‌کردیم و تست را انجام می‌دادیم. بعد از ضبط تست‌ها، با تماشای ویدیوهای ضبط‌شده باید به تحلیل رفتارهای کاربر بپردازیم و از آن‌ها گزارش تهیه کنیم.

به چه نحوی داده‌های کاربران را برای گزارش‌نویسی پیاده‌سازی کنیم؟

تمام مراحل بالا انجام شد و ما از 15 کاربر، تست گرفتیم و ویدیوهای این تست‌ها را تحلیل کردیم.هر ویدیو را به صورت جداگانه تماشا کردیم و نکات مهم آن (به تفکیک کاربر) را در جداول جداگانه ثبت کردیم: نحوه کار کاربر، جملات مهم و سوالات مهم کاربر. در واقع برای هر کاربر به صورت جداگانه یک جدول برای “رفتارهای کاربر“ و یک جدول برای ”جملات و سوالات مهم کاربر“ ترسیم کردیم.

مثال:

در این مثال دو جدول برای رفتارهای کاربر و جملات مهم کاربر را می‌بینید.

توضیحات جدول:

ستون1: محل رفتار کاربر (کاربر در کدام صفحه، فعالیت خاصی را انجام داده)

ستون2: رفتار کاربر (یا جملات کاربر)

ستون3: توضیحات (در صورتی که نکته‌ای از رفتار(یاجملات) کاربر برداشت کردیم، در این ستون می‌نویسیم)

همانطور که در مثال بالا دیدید، این جداول را برای هرکدام از کاربران به صورت جداگانه ترسیم می‌کنیم تا در مرحله بعد بتوانیم با استفاده از این جداول مشکلات کاربران را جمع‌آوری و دسته‌بندی کنیم.

چگونه داد‌ه‌های کاربران(رفتارها،جملات کاربران) را تحلیل کنیم؟

پس از بررسی تست‌های گرفته‌شده از کاربران به صورت جداگانه، در این مرحله داده‌های کاربران را با هم مقایسه کردیم تا بتوانیم مشکلات مشترک آن‌ها را پیدا و دسته‌بندی کنیم. در نهایت جدول زیر ایجاد شد که در ادامه جزییات آن را می‌خوانید.

نکته: هر گروه 5 تایی را با توجه به دستگاه مورداستفاده، به صورت جداگانه بررسی کردیم.

توضیحات جدول بالا:

1. درستون where : محل رفتار کاربر ذکر شده.
2. در ستون Task : کاری که کاربر براساس سناریو باید انجام می‌داد.
3. ستون description : موارد مهمی (مشکلاتی) که کاربران هنگام انجام تسک، با آن‌ها برخورد کردند.
4. ستون users : کاربران را به تفکیک (user1 ,user2...) آوردیم تا اگر با مشکلی که در ستون قبل ذکرشده برخورد کردند، با yes نشان دهیم و اگر با مشکل برخورد نکردند، با no نشان دهیم.

در تست‌های کاربردپذیری می‌توانیم از متریک‌هایی که پایین‌تر به آن‌ها اشاره می‌کنم استفاده کنیم تا مشکلات را با توجه به عدد متریک severity (شدت سختی مشکل) که در انتها محاسبه می‌شود،اولویت‌بندی کرده و در بازطراحی آن‌ها را برطرف کنیم.

5.متریک task criticality: میزان بحرانی بودن مشکل در یک تسک. نمره دهی از 1 تا 5 (غیربحرانی=1 /بحرانی=5)

(این عدد را خودمان تعیین می‌کنیم)

به عنوان مثال مشکل ورود یک مشکل بحرانی است و عدد 5 به آن تعلق میگرد چون اگر کاربر نتواند وارد شود،وظایف دیگر را نمی‌تواند در ادامه انجام دهد.

6.متریک impact: میزان تاثیرگذاری مشکل در تجربه کاربر:

• اگر نتوانست تسک را کامل کند >> blocker: نمره 5
• اگر کامل کردن تسک طولانی شد و کاربر خسته شد >> major: نمره 3
• اگر مشکل جزیی بود >> minor: نمره 2
• اگر مشکلی نبود ولی کاربر پیشنهادی برای بهترشدن داشت >> suggestion: نمره 1

7.متریک frequency: میزان تکرار مشکل در بین شرکت‌کنندگان.میانگین تعداد کاربرانی که با مشکل برخورد کردند.

مثال: از 5 کاربر سه کاربربار این مشکل را داشتند.3/5=0.6

8.متریک severity: سختیِ مشکلاتی که کاربرها در طول این تست با آن برخورد کردند، که از فرمول زیر به‌دست می‌آید:

در انتها با توجه به دیتاهای جدول، severity  را محاسبه کردیم تا بتوانیم مشکلات را اولویت‌بندی کنیم.

severity = task criticality × impact × frequency

بررسی نتایج بدست‌آمده از تحلیل داده‌های کاربران

همانطور که گفتم، جدولی که در مرحله قبل مثال زدیم را برای هر سه تست (موبایل‌وب، اپلیکیشن، دسکتاپ‌وب) ترسیم کردیم. از دل این نتایج، مشکلات پرتکرار را استخراج کرده و به نتایج زیر رسیدیم.نتایج زیر را بر اساس عدد severity اولویت بندی کردیم. و درنهایت راه‌حل‌های پیشنهادی خود را ارایه دادیم.

نتایج نهایی برای بازطراحی:

1. کاربران نمی‌توانند دکمه تغییر پروفایل در منو را تشخیص دهند. این دکمه نیازمند نوشته یا طراحی بهتری است.
2. کاربران ممکن است مفهوم “ویرایش” و امکان انجام این کار را ندانند. اما این مورد آموزش‌پذیر است و با یک نوشته یا طرح بهتر، قابل اصلاح است.
3. برای کاربران، دریافت sms، برای تغییر دسترسی از کودک، اذیت‌کننده است. می‌خواهند با یک پسورد این کار را انجام دهند.
4. دکمه ویرایش عضو (و به طور کلی طراحی ویرایش عضو)، در بیشتر دستگاه‌های موبایلی به‌هم ریخته است (دکمه با اسکرول باید پیدا شود. گاهی هم پیدا نیست!)
5. در صفحه “چه کسی تماشا می‌کند”، نوشته و راهنمای مناسب برای “فقط سه دسترسی مجاز است” داشته باشیم.
6. در ابتدای انتخاب عضو، باید به کاربر توضیح دهیم که پروفایل‌سازی چه مزایایی دارد. (یک مدال راهنما در صفحه چه کسی تماشا می کند)
7. کاربران برای حذف عضو، نمی‌دانند که حتما باید به ویرایش بروند تا دکمه حذف را ببینند.
8. برای قسمت تغییر دسترسی کودک، متن پیام اصلاح شود. (پیام باکس اس ام اس و داخل قسمت ویرایش عضو)
9. مفهوم قفل کودک و دسترسی کودک، یا با همدیگر هماهنگ باشند یا حذف شود تا کاربرها اشتباه نکنند.

حرف آخر:

در این مورد مطالعه، ما توانستیم یک قابلیت را با انجام تست کاربردپذیری بررسی و مشکلات آن را استخراج کنیم. تا در بازطراحی بعدی این مشکلات برطرف شوند. بعد از بازطراحی بعدی، می‌توانیم از کاربران دیگر دوباره یک تست کاربردپذیری بگیریم تا بفهمیم چند درصد از مشکلات کاربران در طراحی جدید برطرف می‌شود.